15 bekende HIP-orkesten voor J. S. Bachs muziek [serie Klassieke muziek interpreteren]

Je leert allereerst ‘wie is wie’ in de HIP-wereld van muzikanten. Veel belangrijker is mijn tweede doel. Ik wil je helpen ontdekken welke muzikanten en interpretaties jou persoonlijk aanspreken.

Daarom kies ik bewust voor een selectie van één muziekstuk: J. S. Bachs ‘Brandenburgs Concerto nr. 5 in D majeur’ (BWV 1050). Door hetzelfde stuk direct in verschillende uitvoeringen te horen, kan je makkelijker de interpretaties vergelijken. Merk op hoe zij verschillen in hun keuzes. Wat ze bijvoorbeeld doen met tempo, articulatie, volume, enzovoorts. Ontdek wat jou aanspreekt.

Mocht je jezelf afvragen: Waarom deze muzikanten? Het antwoord is heel simpel. Ze voldoen aan twee voorwaarden. Ze hebben een naam in de HIP-wereld én zij hebben opnames op YouTube van hetzelfde muziekstuk van Bach! Mijn keuze is dus vooral vanuit praktische overwegingen. En zonder een smaakoordeel over wie het beste is of meer “authentiek”. Dat is aan jou om te ontdekken.

Als je naar klassieke muziek luistert, zeker bij vergelijkingen tussen artiesten, is het handig om de noten erbij te hebben. Download hier een ‘BG-editie’ van het muziekstuk. Want een ‘NBA-editie’ is helaas niet online beschikbaar.

Voor meer informatie over de BG en NBA, lees mijn blog ‘Introductie historische uitvoeringspraktijk’.

De 15 orkesten en ensembles op volgorde zijn: Leonhardt Consort (Gustav Leonhardt), Amsterdam Baroque Orchestra & Choir (o.l.v. Ton Koopman), Dunedin Consort (John Butt), Concentus Musicus Wien (Nikolaus Harnoncourt), Nederlandse Bachvereniging (Shunske Sato), La Petite Bande (Sigiswald Kuijken), Orkest van de 18e-eeuw (Frans Brüggen), Taverner Consort and Players (Andrew Parrott), Academy of Ancient Music (Christopher Hogwood), The English Concert (Trevor Pinnock), English Baroque Soloists (Sir John Eliot Gardiner), Musica Antiqua Köln (Reinhard Goebel), Australian Brandenburg Orchestra, Das Freiburger Barockorester en Musica Amphion (Pieter-Jan Belder).

Het Nederlandse ensemble ‘Leonhardt-Consort’ – ook wel ‘Leonhardt Baroque Ensemble’ – is in 1955 opgericht door Gustav Leonhardt (1928-2012). Leonhardt was dirigent, organist, klavecinist, musicoloog en docent aan het Conservatorium van Amsterdam. Het ensemble was actief tot 1990 met als grootste project de opnames van de complete set Bach cantates. Baanbrekend en pionierswerk als het gaat om ‘historisch-geïnformeerde’ optredens.

Leonhardts invloed in de barokwereld is immens. Veel van zijn leerlingen zijn zelf beroemde klavecinisten geworden. Ik noem o.a. Ton Koopman, Robert Hill, John Butt, Bob van Asperen, Philippe Herreweghe, Christopher Hogwood, Andreas Staier en Richard Egarr.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Nederlandse orkest ‘Amsterdam Baroque Orchestra’ is in 1979 opgericht door Ton Koopman (1944). Koopman is dirigent, organist, klavecinist, docent aan het Koninklijk Conservatorium Den Haag en emeritus professor aan Universiteit Leiden voor oude muziek. De oprichting van het ‘Choir’ volgde in 1992. Hun grootste project is natuurlijk de opname van alle Bach-cantates. Ze wonnen verschillende prijzen zoals ‘The Gramophone Award’, ‘Diapason d’or’, ‘10-Repertoire’, ‘Stem des Monats-Fono Forum’, de ‘Prix Hector Berlioz’ en twee ‘Edison Music Awards’. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

De tekst gaat hieronder verder…

Het Schotse ensemble ‘Dunedin Consort’ is in 1995 opgericht en wordt sinds 2003 gedirigeerd door John Butt (1960). Butt is dirigent, organist, klavecinist en ‘Gardiner Chair of Music’ aan de University of Glasgow. Hij heeft belangrijke muziekwetenschappelijke publicaties over Bach op zijn naam. Het Dunedin Consort won onder Butts leiding verschillende prijzen zoals tweemaal ‘The Gramophone Award’ en een ‘Grammy-nomination’. Het ensemble werd in 2018 voorgedragen voor de ‘Royal Philharmonic Society Award’. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Oostenrijkse orkest ‘Concentus Musicus Wien’ is in 1953 opgericht o.a. door dirigent en cellist Nikolaus Harnoncourt (1929-2016). De huidige concertmeester is Erich Höbarth. Harnoncourt en zijn CMW deden 4 jaar onderzoek inclusief repetities vóórdat ze hun eerste officiële concert gaven. Zij waren baanbrekend en deden pionierswerk als het gaat om ‘historisch-geïnformeerde’ optredens. Bezoek hun website (niet beschikbaar!).

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

De ‘Nederlandse Bachvereniging’ is in 1921 opgericht en werd gedirigeerd door Johan Schoonderbeek. De huidige artistiek leider is Shunske Sato (1984). Hij volgde in 2018 Jos van Veldhoven (1952) op. De Nederlandse Bachvereniging is het oudste Bach-ensemble in Nederland, mogelijk in de wereld. Geïnspireerd door Nikolaus Harnoncourt werd het ensemble steeds meer HIP na 1960. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Belgische ensemble ‘La Petite Bande’ is in 1972 opgericht en wordt gedirigeerd door violist Sigiswald Kuijken (1944). De muzikanten kwamen in eerste instantie bij elkaar voor opnames o.l.v. Gustav Leonhardt. Naderhand gaven ze talloze concerten in Europa en vestigden ze zich in Leuven. Twee ensemble-leden zijn de broers van Kuiken, namelijk Wieland en Barthold. Ze richten zich oorspronkelijk op Franse barokmuziek. De ‘gebroeders Kuijken’ is een gevestigde naam in de HIP-wereld. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Nederlandse ‘Orkest van de Achttiende Eeuw’ – ook wel Orchestra of the Eighteenth Century – is in 1981 opgericht en werd tot 2014 gedirigeerd door (blok)fluitist Frans Brüggen (1934-2014). Ze ontvingen verschillende internationale prijzen, de ‘Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs 2010’ en de ‘VSCD-prijs “De Ovatie” 2018’. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Britse ensemble ‘Taverner Consort and Players’ is in 1973 opgericht door dirigent en muziekwetenschapper Andrew Parrott (1947). Het ensemble wordt gedirigeerd door violist en musicoloog John Holloway (1948). Holloway startte met het spelen op een barokviool na een ontmoeting met Sigiswald Kuijken in 1972.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

De tekst gaat hieronder verder…

Het Britse orkest ‘Academy of Ancient Music’ is in 1973 opgericht door klavecinist Christopher Hogwood (1941-2014). Hogwood heeft als dirigent gestudeerd bij o.a. Gustav Leonhardt. Tegenwoordig is dirigent en klavecinist Richard Egarr (1963) de muzikaal leider. Egarr begon zich in de HIP te verdiepen na een ontmoeting met Leonhardt. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Britse ensemble ‘The English Concert’ is in 1972 opgericht en werd 30 jaar lang gedirigeerd door klavecinist Trevor Pinnock (1946). De huidige dirigent is klavecinist Harry Bicket (1961). Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Britse ensemble ‘English Baroque Soloists’ is in 1978 opgericht en wordt gedirigeerd door Sir John Eliot Gardiner (1943). Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Duitse ensemble ‘Musica Antique Köln is in 1973 opgericht en werd gedirigeerd door Reinhard Goebel (1952). Ze wonnen diverse onderscheidingen waaronder ‘Grand Prix International du Disque’, de ‘Gramophone Award’, de ‘Diapason d’or’ en ‘Grammy nominaties’. Na 30 jaar zijn ze in 2007 opgeheven.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Het Australische ensemble ‘The Australian Brandenburg Orchestra’ is in 1989 opgericht en wordt gedirigeerd door klavecinist Paul Dyer. Dyer studeerde na zijn conservatoriumstudie onder Bob van Asperen (1947) een leerling van Gustav Leonhardt. Bezoek hun website. Wegens gebruikersrechten kan ik de video niet op dit blog embedden.

Het Duitse orkest ‘Das Freiburger Barockorchester’ is in 1987 opgericht. Bezoek hun website. Wegens gebruikersrechten kan ik de video niet op dit blog embedden. Luister het 5e concerto op YouTube. Het begint bij 57:26 min.

Het Nederlandse enbemble ‘Musica Amphion’ is op gericht door Pieter-Jan Belder (1966). Belder is Nederlandse klavecinist, blokfluitist, organist, fortepianist en een leerling van Bob van Asperen. Bezoek hun website.

J. S. Bach: Brandenburgs Concerto 5 (BWV 1050)

Nu weet je meer over ‘wie is wie’ in de HIP-wereld. Hopelijk sprak deze benadering van muziekvergelijking tussen verschillende artiesten jou aan. Heb je ondertussen al meer zicht op je muziekvoorkeur? Mijn doel was je helpen in je persoonlijke zoektocht naar het ontdekken van jouw muzieksmaak. Voel je vrij je resultaten met mij te delen in een comment onderaan!

In mijn volgende blog duiken we weer de Bachstudie-wereld in. We zoomen in op de vier kernvragen in de HIP.

1. Wat waren de bedoelingen van de componist?
2. Hoe komen we in het bezit van een goede en correctie notentekst?
3. Hebben we het juiste historische instrument dat we kunnen gebruiken?
4. Hoe is het met onze kennis van de rol van de improvisatie, stijl, tempo, etc.?

Die vier vragen beantwoorden lijkt simpel. Maar niets is minder waar. ‘Kan’ je eigenlijk wel weten hoe Bach zijn muziek heeft bedoeld? Hoe dan? En waar loop je tegenaan als je die vraag wilt beantwoorden? Lees meteen mijn volgende blog: Kan je weten hoe Bach zijn muziek heeft bedoeld?.

In mijn blogs deel ik gratis mijn kennis. Heb je een vraag of reactie? Plaats die dan onderaan dit blog in de commentsectie. Daar help ik je graag verder!

Ik ben Roy Harmanus, pianoleraar, pianist & gastdocent-conservatorium. Bekijk mijn online pianoles cursus of privé pianoles Tilburg.